Ο εφιάλτης της κανονικότητας

Το ση­μαντικό είναι, λένε, να υπάρχει τάξη και ασφάλεια. Και όλα αυτά για να σταματή­σουν να φοβούνται οι «κανονικοί».

Είναι εκείνοι που χρόνια τώρα πε­ριστρέφουν τη ζωή τους γύρω από τα σμικρυντικά υποκοριστικά: το σπιτάκι, τη δουλίτσα, τη θεσούλα, το εξοχικούλι, το αυτοκινητάκι, το δανειάκι, τις διακοπούλες, αλλά και το μαθηματάκι, την εξεταστικούλα, το πτυχιάκι.

Επιτέλους γινόμαστε «κανονικοί». Όχι ότι και προηγουμένως δεν ήμασταν, αλλά τώρα έχουμε αρχί­σει και γινόμαστε «πολύ» κανονικοί. Με τα ΑΜΚΑ μας, τα ΑΦΜ μας, τις κάρτες μας, τα πιν και τους κωδικούς πρόσβα­σης σε ιστοσελίδες, σε τράπεζες· παντού. Κι αν κάποιος πάει να ξεφύγει από τους κανόνες, υπάρχουν και τα ειδικά τηλέ­φωνα καταγγελιών στις αρχές. Και το πληρώνεις και το τηλεφώνημα για να μη γίνονται και φάρσες. Και αν ξεφύγεις λίγο πιο πολύ, έρχεται και «αναγκαστικά» -«γλυκά» το είπε σε δήλωσή του ο υπουργός- το ξύλο, το δακρυγόνο, οι απειλές, η ταπείνωση εκ μέρους των φρουρών της «κανονικότητας». Το ση­μαντικό είναι, λένε, να υπάρχει τάξη και ασφάλεια. Και όλα αυτά για να σταματή­σουν να φοβούνται οι «κανονικοί».

Είναι εκείνοι που χρόνια τώρα πε­ριστρέφουν τη ζωή τους γύρω από τα σμικρυντικά υποκοριστικά: το σπιτάκι, τη δουλίτσα, τη θεσούλα, το εξοχικούλι, το αυτοκινητάκι, το δανειάκι, τις διακοπούλες, αλλά και το μαθηματάκι, την εξεταστικούλα, το πτυχιάκι. Νοικοκυ­ρίστικα, δηλαδή «κανονικά» πράγματα. Κανένα πρόβλημα, φαινομενικά.

Γιατί στην ουσία αυτή η στάση είναι και γίνεται πρόβλημα. Εκτρέφει μια κοι­νωνία περιχαρακωμένη στη μικροϊδιοκτησία της, στο μικροσυμφέρον της που επιτίθεται σε ό,τι νομίζει ότι την απειλεί ή επιχειρεί να την καταστρέψει. Παλιότερα ήταν ο φόβος ότι «θα έρθει ο κομ­μουνισμός και θα μας πάρει τα σπίτια και τις γυναίκες». Κι ας μην είχαν ούτε σπίτι ούτε γυναίκα. Σήμερα, η απειλή αποκτά νέα πρόσωπα: του πρόσφυγα και του μετανάστη που ζητούν άσυλο, του εργαζόμενου που διεκδικεί την αξιοπρέπειά του, του φοιτητή που αγωνίζεται για την ακαδημαϊκή ελευθερία, του μαθητή που μάχεται για τη μόρφωση, του δασκάλου που δεν θέλει να γίνει εκφωνητής εκπαιδευτικών εγχειριδίων, του καλλιτέχνη που δεν αναπαράγει συναισθηματι­κές ευκολίες· του ανθρώπου γενικά που δεν υπακούει στις κανονικότητες που επιβάλλει κάθε εξουσία για να συνεχίζει απρόσκοπτα την κυριαρχία της.

Σημαντικοί σύμμαχοι σε αυτό της το έργο είναι οι μετανοημένοι -με το αζημίωτο- πρώην «μη κανονικοί». 'Εχο­ντας ζητήσει, με τις πράξεις και τα λόγια τους, συγγνώμη για το παρελθόν τους, απολαμβάνουν αξιώματα και θέσεις, χρησιμοποιούν κάθε δημόσιο ή ιδιωτικό βήμα για να μιλήσουν για την ανάγκη της τάξης και του νόμου, για τις υπο­χρεώσεις που πρέπει να σεβαστούμε για να υπάρξουμε μακάριοι και ασφα­λείς. Μιλούν φυσικά για τις δικές τους δεσμεύσεις. Ένα συνονθύλευμα από «πρώην», «τέως» και «νυν» με θράσος και κυνισμό εγκαλεί όσους ταράζουν την ηρεμία του, όσους επιμένουν να πι­στεύουν ότι η αδικία δεν μπορεί να γίνει κανονικότητα.

Αυτούς τους «νοικοκυραίους του Κρά­τους και του Πνεύματος», τους «φυλακι­σμένους φύλακες της κληρονομιάς των νεκρών» που φαίνεται πως διαιωνίζονται σε κάθε εποχή, είχε χλευάσει το 1929 ο Γιώργος Θεοτοκάς στο δοκίμιό του «Ελεύ­θερο Πνεύμα». Θα έφριτταν πολλοί απ' όσους ισχυρίζονται ότι αποτελούν τους πολιτικούς κληρονόμους του -ήταν υπε­ρασπιστής του αστικού συστήματος- αν διάβαζαν μερικές γραμμές από το κείμενό του που αποκλήθηκε και «Μανιφέστο της γενιάς του '30». Αντέτεινε, λοιπόν, στους «ανέμπνευστους φρόνιμους» της εποχής του, εκείνους τους «ανυπόταχτους και ανικανοποίητους» που έχουν «ταραγμέ­νη ψυχή», «έρωτα των υψηλών έργων», «μεγάλα όνειρα». Θεωρούσε κατάντια μια Ελλάδα «υπόδειγμα τάξης, άνεσης και μακαριότητας, χωρίς καμία αγωνία, κα­νένα μεγάλο όνειρο, καμιά τρέλα, καμιά δημιουργική πνοή».

Φαίνεται πως 90 χρόνια μετά, το «Ελεύθερο Πνεύμα» εξακολουθεί να δι­ακρίνει ακόμη λίγους. Ο Θεοτοκάς μπο­ρεί να διαψεύστηκε από εκείνους στους οποίους απευθυνόταν τότε και να βρίσκει σήμερα αναπάντεχους συμμάχους. Είναι οι «άσωτοι υιοί» -και «άσωτες κόρες» βε­βαίως- που αρνούνται την επιβεβλημένη από τα πάνω μισάνθρωπη κανονικότητα. Κανόνας τους είναι το δίκαιο, μέτρο τους η ομορφιά και ορίζοντάς τους το άπει­ρο: Το χωρίς τέλος όνειρο και ο αγώνας για μια κοινωνία χωρίς στερήσεις, χωρίς απαγορεύσεις, χωρίς διαχωρισμούς, χω­ρίς ομήρους και φύλακες.

Της Αιμιλίας Καραλή

πηγή: http://prin.gr/