Πορτογαλία: Ο αγώνας στα χέρια των εργαζομένων στην εκπαίδευση, συνέντευξη του Κάρλα Πιεντάντ μέλος του ΔΣ του σωματείου S.TO.P. στην εκπαίδευση

Συνέντευξη του Κάρλα Πιεντάντ μέλος του ΔΣ του σωματείου S.TO.P. στην εκπαίδευση, στην Ηλέκτρα Γεωργίου, εφημερίδα ΠΡΙΝ 

Το S.TO.P. είναι το «συνδικάτο όλων των επαγγελματιών» στην εκπαίδευση, ενώνοντας εκπαιδευτικούς με διοικητικούς, τεχνικούς και καθαρίστριες. Ιδρύθηκε το 2018 και έχει ήδη καταφέρει να πρωταγωνιστεί στον μεγάλο αγώνα που συνεχίζεται από τον Δεκέμβριο στην Πορτογαλία, κόντρα σε κυβέρνηση και συνδικαλιστική γραφειοκρατία. Εθνικός συντονιστής του είναι ο Αντρέ Πεστάνα, από τα ιδρυτικά μέλη της MAS, που αποτελεί διάσπαση του Μπλόκου από τα αριστερά

◗ H απεργία του εκπαιδευτικού και μη εκπαιδευτικού προσωπικού στα σχολεία θεωρείται ιστορική για τον κλάδο. Ποια είναι τα βασικά αιτήματα;

Τα κύρια ζητήματα σχετίζονται με τη μεταχείριση που υφίστανται οι εργαζόμενοι, εκπαιδευτικοί και μη, όπως το τέλος της επισφάλειας μέσω χιλιάδων μόνιμων προσλήψεων, του άδικου συστήματος αξιολόγησης και των ασαφών κριτηρίων που εμποδίζουν τη μισθολογική εξέλιξη του προσωπικού, ενός συστήματος ποσοστώσεων που καθιστά σχεδόν αδύνατο να φτάσει κανείς στην τελευταία βαθμίδα της εξέλιξης (στην περίπτωση του τεχνικού προσωπικού μιλάμε για 120 χρόνια!). Επίσης, η έλλειψη υποστήριξης για επαγγελματίες της εκπαίδευσης με σοβαρές ασθένειες ή/και η παροχή βοήθειας σε μέλη της οικογένειάς τους με προβλήματα υγείας, οι χαμηλοί μισθοί που δεν αναπροσαρμόζονται στον πληθωρισμό. Υπάρχουν και άλλα, εξίσου σοβαρά, τα οποία περιλαμβάνουν την έλλειψη επενδύσεων στο δημόσιο σχολείο στις διαδοχικές συζητήσεις για τα κονδύλια του κρατικού προϋπολογισμού. Έλλειψη κατάλληλων συνθηκών και υποδομών στα σχολικά κτίρια, στις τάξεις με μεγάλο αριθμό μαθητών, έλλειψη υποστήριξης για μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανά- γκες, υπερφόρτωση του ωραρίου για μαθητές και καθηγητές, έλλειψη δα- σκάλων, ψυχολόγων, θεραπευτών και λοιπού εξειδικευμένου προσωπικού...

◗ Το σύστημα των ποσοστώσεων έχει εγκλωβίσει τους περισσότερους εκπαιδευτικούς στους μισθούς εισαγωγής, με αποτέλεσμα και οι συντάξεις να είναι αντίστοιχα χαμηλές. Πότε εισήχθη αυτό το σύστημα και τι έχει συμβεί από τότε;

Το σύστημα των ποσοστώσεων εισήχθη το 2010, με συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ της τότε υπουργού Παιδείας και των συνδικάτων FENPROF (μετέχει στην CGTP - εργατική ομοσπονδία που συνδέεται με το ΚΚ) και FNE (μέλος της UGT, συνδέεται με το Σοσιαλιστικό Κόμμα). Αυτό που συνέβη έκτοτε είναι η δημιουργία λιστών πρόσβασης στο 5ο και 7ο επίπεδο της εξέλιξης, οι οποίες εμποδίζουν χιλιάδες εκπαιδευτικούς να προχωρήσουν, παρά το γεγονός ότι έχουν βαθμολογία «πολύ καλά» και «άριστα». Σε πολλές περιπτώσεις, η τελική αξιολόγηση του καθηγητή αλλάζει τεχνητά, για να δικαιολογηθεί η μη εξέλιξη.

◗ Το S.TO.P. υπερασπίζεται το ζήτημα της δημοκρατίας στη λήψη αποφάσεων και στη λειτουργία των σωματείων, ενώ ασκεί κριτική στο μοντέλο λειτουργίας άλλων εκπαιδευτικών σωματείων. Ποιες μορφές θεωρείτε πιο αποτελεσματικές;

Το S.TO.P. υπερασπίζεται έναν δημοκρατικό συνδικαλισμό, ο οποίος περιλαμβάνει την επαφή με τη βάση διά ζώσης ή με διαδικτυακή ολομέλεια. Η απόφαση για έναρξη απεργίας επ’ αόριστον, που δεν ήταν καν αυτό που εισηγήθηκε η διοίκηση του σωματείου, προέκυψε από δημόσια διαβούλευση μέσω διαδικτυακής δημοσκόπησης. Ομοίως, η λήξη της απεργίας θα αποφασιστεί πάλι από τη βάση. Αυτή τη στιγμή έχουμε εκατοντάδες απεργιακές επιτροπές, που αποτελούνται από εργαζόμενους της εκπαίδευσης - άλλοι είναι μέλη του S.TO.P. και άλλοι όχι. Οι επαγγελματί- ες της εκπαίδευσης έχουν ανακτήσει τη φωνή τους και ξέρουν ότι αυτή η φωνή λαμβάνεται υπόψη στη λήψη αποφάσε- ων που τους αφορούν.

◗ Ποια είναι η έκταση της επισφάλειας και της έλλειψης διδακτικού και μη διδακτικού προσωπικού στα σχολεία; Τι ακριβώς σημαίνει η φράση «κλοπή χρόνου εργασίας»;

Η ίδια η ΕΕ έχει θέσει στο πορτογαλικό κράτος το θέμα της μόνιμης πρόσληψης 10.000 εργαζόμενων. Ένας εκπαιδευτικός καθυστερεί κατά μέσο όρο 16 χρόνια μέχρι να καταφέρει να προσληφθεί μόνιμα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα μπει σε ένα σχολείο της επιλογής του. Μπορεί να περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να εργαστεί κοντά στον τόπο διαμονής του. Διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν δείξει τη βούλησή τους το σύστημα να μείνει ως έχει, γιατί έτσι εξασφαλίζουν επαγγελματίες υψηλής ειδίκευσης με χαμηλό κόστος. Η φράση «κλοπή προϋπηρεσίας» αναφέρεται στην περίοδο 6 ετών, 6 μηνών και 23 ημερών, κατά την οποία εργάστηκαν οι εκπαιδευτικοί και κρατήθηκαν οι φόροι, ενώ το δημόσιο αρνείται να την συνυπολογίσει, με βάση τους νόμους της μνημονιακής περιόδου.

◗ Ποιες είναι οι μορφές πάλης που επέλεξε το σωματείο S.TO.P. για να οργανώσει και να κλιμακώσει την απεργία και ποια είναι η απάντησή του στην κριτική που δέχτηκε;

Η επιτυχία έχει να κάνει με τη νέα μορφή συνδικαλισμού, η οποία έδωσε στα σχολεία την αυτονομία να αποφασίζουν για τις μορφές πάλης που αντιστοιχούν στη δική τους πραγματικότητα. Η κριτική είναι αποτέλεσμα ακριβώς της δύναμης αυτού του αγώνα και της ενότητας των εργαζόμενων της εκπαίδευσης. Προέρχεται δε από την κυβέρνηση, η οποία είναι αναγκασμένη να παραδεχτεί ότι δεν έχει κάνει τίποτα για τα δημόσια σχολεία. Τα ΜΜΕ αρχικά απέκλεισαν το S.TO.P. και τον αγώνα των σχολείων. Αυτή η κατάσταση άλλαξε με τη διαδήλωση στις 17 Δεκεμβρίου στη Λισαβόνα και στη συνέχεια με την «πορεία για την εκπαίδευση» στις 14 Ιανου- αρίου. Όσον αφορά τους συλλόγους γονέων, έχουμε λάβει αρκετά μηνύματα συμπαράστασης, διότι καταλαβαίνουν ότι χωρίς αυτόν τον αγώνα το σχολείο οδεύει σε αδιέξοδο και πως οι μεγαλύτεροι χαμένοι θα είναι τα παιδιά τους — και ήδη είναι.

◗ Το S.TO.P. υπερασπίζεται το ζήτημα της δημοκρατίας στη λήψη αποφάσεων και στη λειτουργία των σωματείων, ενώ ασκεί κριτική στο μοντέλο λειτουργίας άλλων εκπαιδευτικών σωματείων. Ποιες μορφές θεωρείτε πιο αποτελεσματικές;

Το S.TO.P. υπερασπίζεται έναν δημο- κρατικό συνδικαλισμό, ο οποίος πε- ριλαμβάνει την επαφή με τη βάση διά ζώσης ή με διαδικτυακή ολομέλεια. Η απόφαση για έναρξη απεργίας επ’ αόριστον, που δεν ήταν καν αυτό που ειση- γήθηκε η διοίκηση του σωματείου, προέκυψε από δημόσια διαβούλευση μέσω διαδικτυακής δημοσκόπησης. Ομοίως, η λήξη της απεργίας θα αποφασιστεί πάλι από τη βάση. Αυτή τη στιγμή έχουμε εκατοντάδες απεργιακές επιτροπές, που αποτελούνται από εργαζόμενους της εκπαίδευσης — άλλοι είναι μέλη του S.TO.P. και άλλοι όχι. Οι επαγγελματίες της εκπαίδευσης έχουν ανακτήσει τη φωνή τους και ξέρουν ότι αυτή η φωνή λαμβάνεται υπόψη στη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν.

◗ Τι σημαίνει για το παρόν και το μέλλον του συνδικαλισμού και των εργατικών διεκδικήσεων στην Πορτογαλία ότι ένα σωματείο όπως το S.TO.P κατάφερε να οργανώσει έναν τόσο μεγάλο αγώνα και να αναπτυχθεί τόσο;

Πιστεύουμε ότι ο S.TO.P. είναι η πέτρα που ταρακούνησε τα λιμνάζοντα νερά στο πορτογαλικό συνδικαλιστικό τοπίο. Όπως μας είπαν πολλοί συνάδελφοι, «κοιμόμασταν και το S.TO.P ήρθε να μας ξυπνήσει». Πιστεύουμε ότι αυτός ο νέος συνδικαλισμός θα εξαπλωθεί και σε άλλους χώρους. Υπάρχει μια ολόκληρη συζήτηση για την κατάσταση της χώρας, για τις δημοσιονομικές επιλογές που εξασφαλίζουν δημόσιο χρήμα στους μεγάλους οικονομικούς ομίλους και τις ελίτ τους. Είναι τα χρήματα από τους φόρους που πληρώνουν εκατομμύρια Πορτογάλοι που εργάζονται με επισφαλείς συμβάσεις και λαμβάνουν χαμηλούς μισθούς και έτσι αδυνατούν να αποκτήσουν προσωπική, οικογενειακή και επαγγελματική σταθερότητα. Ζουν πάντα με αγωνία, εξοντωμένοι και χωρίς προοπτική βελτίωσης για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Είμαστε μάρτυρες μιας γενικευμένης φτωχοποίησης της πορτογαλικής κοινωνίας. Το μέλλον του συνδικαλισμού, που είναι τόσο αναγκαίος και επείγων, απαιτεί τη συμμετοχή των εργαζομένων, την ενδυνάμωσή τους, με αναφορά στην αγωνιστική ενότητα, γιατί μόνο έτσι θα νικήσουμε.