Με αφορμή κάθε 8η Μαρτίου αλλά με αξία χρήσης για όλες τις ημέρες
Σκηνές ποίησης και ανάσες χειραφέτησης χρωματίζουν τα εξεγερτικά σκιρτήματα των λαών όλου του κόσμου. Στις διαδηλώσεις για ψωμί, ελευθερία και τριαντάφυλλα, στις χαραματιές της καπιταλιστικής βιτρίνας, από τη σύγκρουση με την κανονικότητα του ζόφου των επίδοξων δικτακτορίσκων της αστικής εξουσίας, αναπνέει η ομορφιά που απελευθερώνει η αφύπνιση και η αντίσταση.
Μια γυναίκα στα κόκκινα αιωρείται στον αέρα, σε μια κλασική χορευτική φιγούρα μπροστά από ένα άρμα μάχης στη Χιλή, ενώ εξελίσσονται συγκρούσεις. Πριν λίγα χρόνια, τον Ιούνιο του 2013, μια άλλη γυναίκα με κόκκινο φόρεμα στην Τουρκία, η Τσειντά Σουνγκούρ, στέκεται μπροστά στις δυνάμεις καταστολής που της εκτοξεύουν χημικά και γίνεται η γυναίκα σύμβολο του μαζικού αντικυβερνητικού κινήματος της πλατείας Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης.
Γυναίκες όρθιες μάχονται με τα κοντάρια από τις σημαίες τους, με πάνοπλους καραμπινιέρους και άρματα της αστυνομίας στη Βολιβία. Η Χοσεφίνα είναι ο πυροτεχνουργός των διαδηλώσεων στη Χιλή όταν εν μέσω καπνών και συγκρούσεων εξουδετερώνει δακρυγόνα, χειροβομβίδες και ό,τι χρειαστεί. Γυναίκες που «επικοινωνούν» με την Άχεντ Ταμίμι, που χαστουκίζει τους ισραηλινούς στρατιώτες που εξουσιάζουν τη χώρα και τους ανθρώπους της και τον «Μάρτιο των γυναικών της Γάζας», στην άλλη πλευρά του πλανήτη.
Μια σοπράνο σπάει την επιβεβλημένη από το καθεστώς σιωπή τη νύχτα στους δρόμους του Σαντιάγκο, χλευάζοντας την απαγόρευση κυκλοφορίας, που φιλοδοξεί να απομονώσει τους αγωνιζόμενους ανθρώπους. Στους ίδιους δρόμους που τις επόμενες ημέρες οι μουσικές του Βίκτορ Χάρα εναλλάσσονται με τα συνθήματα της διαδήλωσης και ένα νεαρό ζευγάρι, φορώντας αντισφυξιογόνες μάσκες, εν μέσω συγκρούσεων χορεύει τάνγκο με πάθος. Οι πιρουέτες και τα λευκά φουρό των μπαλαρίνων απεργών της όπερας στο Παρίσι, που χορεύουν τη λίμνη των κύκνων, φωτίζουν τις άγριες απεργίες του λαού και της νεολαίας της Γαλλίας. Η φωτογραφία της μπαλαρίνας «μαύρου κύκνου», με μαύρο μαντήλι για τα δακρυγόνα στο πρόσωπο, κρατώντας μια μαύρη σημαία, κάνει το γύρο του κόσμου.
«Είμαστε η επανάσταση, είμαστε η αλλαγή. Ελευθερία, ειρήνη, δικαιοσύνη» φωνάζουν οι γυναίκες στο Σουδάν, σε μια από τις μαζικότερες διαδηλώσεις για να σταματήσουν οι βιασμοί γυναικών στο Νταφούρ. Η Αλάα Σάλεχ, φοιτήτρια, γίνεται σύμβολο των διαδηλώσεων ενάντια στον Μπασίρ. Η 14χρονη Νικτα Εσφαντανί είναι ένα από τα δεκάδες θύματα της αστυνομίας στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στο Ιράν.
Την ίδια στιγμή στη Χιλή οι «κόρες» του Αλιέντε και του Νερούντα συλλαμβάνονται,βασανίζονται, βιάζονται στα κρατητήρια και δολοφονούνται παντού. Η τριανταεξάχρονη κλόουν, καλλιτέχνης των δρόμων, Ντανιέλα Καράσκο και η τριανταοκτάχρονη Αλμπερτίνα Μαρτίνεζ Μπούργος, που αποκάλυπτε, με το φακό της, τη βία των δυνάμεων καταστολής είναι δύο μόνο από τα θύματα που αναγνωρίστηκαν. Πληθαίνουν όλο και περισσότερο οι διαδηλωτές και διαδηλώτριες που χάνουν το μάτι τους από πλαστικές σφαίρες, από το Σαντιάγκο μέχρι το Παρίσι και τη Βαρκελώνη.
Οι «γυναίκες του πένθους» στη Χιλή, συγγενείς νεκρών διαδηλωτών, που ο αριθμός τους όλο και αυξάνεται, πορεύονται ντυμένες στα μαύρα. «Θέλουμε να δείξουμε τον πόνο μας» δηλώνουν «αλλά και την άρνησή μας να συνεχίζουμε να στηρίζουμε ένα σύστημα που θέλει να μας υποτάξει και να μας αλλοτριώσει». Στέλνουν περήφανο χαιρετισμό στις μανάδες της πλατείας Μαΐου, της Αργεντινής. Ντυμένες στα μαύρα, με λευκά μαντήλια, «οι μητέρες της πλατείας Μαΐου, χορός σε ελληνική τραγωδία, γεννήθηκαν από τα ίδια τους τα παιδιά», που άφοβα απαιτούσαν το 1977, από τη χούντα του Βιντέλα που τα εξαφάνισε, να τα φέρει πίσω.
Ο πλούτος της γης γεννά τη φτώχεια των ανθρώπων, όταν θρέφει την ευμάρεια του κεφαλαίου, υποστήριζε ο αξέχαστος Εντουάρντο Γκαλεάνο. Σε μια περίοδο κρίσης, όπου ο καπιταλισμός για να ανατάξει την κερδοφορία του και να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή του, όλο και περισσότερο συμπιέζει την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα στον κοινωνικό βυθό, η καταπίεση των γυναικών αυξάνεται σε πολλαπλά επίπεδα. Επιστρατεύεται ό,τι μπορεί να γονατίσει την αντίστασή τους. Καταπιέσεις ταξικές, εργασίας, κοινωνικής θέσης, φύλου, θρησκευτικές. Η κατάρρευση του λεγόμενου «κοινωνικού κράτους» και η δημοσιονομική πειθαρχία στις ντιρεκτίβες των εργοδοτών, φορτώνει στις πλάτες των γυναικών πολλαπλά βάρη. Η συντηρητική, ακροδεξιά πολιτική της «τάξης και ασφάλειας» που συνοδεύει την πολιτική της ανάπτυξης των κερδών του κεφαλαίου, επιτείνει διακρίσεις, απαίτηση υποταγής μυαλού και σώματος στις καπιταλιστικές προτεραιότητες. Η κυρίαρχη ιδεολογία επαναφέρει τις θεωρίες της κατωτερότητας ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τους διαχωρισμούς και τον εμφύλιο των φτωχών.
Είναι λοιπόν πολύ σπουδαίο πράγμα απέναντι σε όλα αυτά, να περπατά στους δρόμους της φωτιάς των εξεγέρσεων, η γυναικεία αφύπνιση και χειραφέτηση. Να δίνει νεύρο, έμπνευση και ορμή στα οδοφράγματα των εξεγερμένων ενάντια στην συνολική καταπίεση και να ζητά την ανατροπή της. Να παίρνει θέση στον κοινωνικό πόλεμο με την πλευρά των «κάτω» κι όχι της εξουσίας. Αυτής που επιδιώκει τη γυναικεία υποταγή στα καπιταλιστικά προτάγματα, μέσω της τυπικής αναβάθμισης των γυναικών στους θώκους της αστικής εξουσίας. Κλίντον, Θάτσερ, Μέρκελ, Κοντολίζα Ράις, Λεπέν. Όχι αυτές, δεν είναι οι δικές μας γυναίκες…δεν ανήκουν στο μέτωπο της χειραφέτησης, αλλά του ενταφιασμού της.
Η Ζανίν Ανιές, μαριονέτα του ακροδεξιού, ρατσιστή Καμάτσο και των αμερικάνων, που αυτοανακηρύχθηκε μεταβατική πρόεδρος της Βολιβίας, μετά το πραξικόπημα εναντίον του Μοράλες, προσήλθε στο προεδρικό μέγαρο με μια τεράστια Βίβλο, ενώ οι υποστηρικτές της φώναζαν το σύνθημα «η Βολιβία για το Χριστό, η Πατσαμάμα δε θα ξαναμπεί ποτέ σε αυτό το μέγαρο».
Η Πατσαμάμα είναι η «Μητέρα – Γη» των ιθαγενικών λαών της Βολιβίας. Οι γυναίκες ιθαγενείς στη Βολιβία πρωτοστατούν, με τις μακριές παραδοσιακές τους φούστες, στις ατελείωτες φάλαγγες αγροτών, που κατεβαίνουν από το Ελ Άλτο στη Λα Πας και ενώνονται με τους μεταλλωρύχους ενάντια στο πραξικόπημα, ανεμίζοντας τις πολύχρωμες Ουιπάλα μπροστά στα τανκς. Αυτές τις γυναίκες, τις κόρες της Πατσαμάμα φοβούνται και ξορκίζουν οι δικτάτορες. Αυτές είναι οι δικές μας γυναίκες…
Τους σπόρους του μέλλοντος της απελευθέρωσης της κοινωνίας φυλούν στα μαλλιά τους τέτοιες γυναίκες, μας αφηγείται ο εξυμνητής των απείθαρχων γυναικών Γκαλεάνο (στοιχεία από το βιβλίο «Γυναίκες», 2015).
Σαν τις βραζιλιάνες δραπέτες σκλάβες του Κονσεϊσάο ντας Κριούλας, στο Περναμπούκο, αλλά και τις αφρικάνες σε άλλα μέρη της Αμερικής, που μετέτρεπαν τα κεφάλια τους σε σιταποθήκες, κρύβοντας σπόρους, σε περίπτωση που έπρεπε ξαφνικά να το βάλουν στα πόδια από το κυνήγι των αποικιακών στρατευμάτων.
Σαν τις γυναίκες της Κομμούνας, τις «φλογοβόλες», όπως τις αποκαλούσε ο εχθρός. Εργάτριες, μοδίστρες, φουρνάρισσες, μαγείρισσες, ανθοπώλισσες, παραμάνες, καθαρίστριες, που συμμετείχαν σε όλες τις δημόσιες συζητήσεις, ύψωναν οδοφράγματα και έπεφταν πολεμώντας, απαιτώντας τα δικαιώματα που τους αρνιόταν η κοινωνία.
Σαν την κόκκινη Ρόζα που δολοφονήθηκε και πετάχτηκε σε ένα κανάλι, στις 15 Ιανουαρίου 1919, στο Βερολίνο. Αλλά κάθε ημέρα, κάποιο χέρι σε κάποια χώρα του κόσμου, σηκώνει ξανά το λάβαρο των ιδεών της.
Σαν τη Χουάνα Μάνσο, που στα 1840 μετά από πολλούς αγώνες ίδρυσε στην Αργεντινή και την Ουρουγουάη λαικά μεικτά σχολεία, όπου αγόρια και κορίτσια κάθονταν στο ίδιο θρανίο, η διδασκαλία των θρησκευτικών δεν ήταν υποχρεωτική και απαγορευόταν η σωματική τιμωρία.
Σαν τη Μανουέλα Λεόν, που εκτελέστηκε το 1872, στο Εκουαδόρ, γιατί ξεσήκωνε τους Ινδιάνους να μην πληρώνουν φόρους και να μη δουλεύουν σα σκλάβοι.
Σαν την Υπατία, που μελετούσε τα αινίγματα που είχαν αντιμετωπίσει ο Ευκλείδης και ο Αρχιμήδης και πολλοί ερχόντουσαν από μακριά για να ακούσουν το λόγο της στη Σχολή της Αλεξάνδρειας. Που δίδασκε να αμφιβάλλουμε, να ρωτάμε και να σκεφτόμαστε. Που κατακρίθηκε από άντρες χριστιανούς, λιντσαρίστηκε και κάηκε από τον όχλο.
Σαν τη φοιτήτρια Σόφι Σολ, που οδηγήθηκε στη γκιλοτίνα στο Μόναχο γιατί μοίραζε φυλλάδια εναντίον του πολέμου και του Χίτλερ.
Σαν τις πέντε γυναίκες των εργαζόμενων στα ορυχεία της Βολιβίας, που το 1978 έριξαν τη στρατιωτική δικτατορία, ξεκινώντας απεργία πείνας. «Ποιος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός; Η στρατιωτική δικτατορία; Η αστική τάξη; Ο ιμπεριαλισμός; Θα σας πω εγώ: ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο φόβος. Τον έχουμε μέσα μας», είπε η αρχηγός τους η Δομιτίλα στο ορυχείο κασσιτέρου στο Κατάβι, πριν κατέβουν στη Λα Πας και ξεκινήσουν.
Σε έναν απελευθερωμένο κόσμο από τα δεσμά της εκμετάλλευσης και της ιδιοκτησίας, η ποίηση και η ομορφιά των αγώνων δεν θα είναι πια παρενθέσεις ζωής αλλά η ίδια η ζωή. Σε ένα κόσμο αντάξιο της έννοιας του ανθρώπου, όπου κανείς δε θα είναι ιδιοκτησία κανενός, ενώ όλα τα πράγματα θα ανήκουν σε όλους, η χειραφέτηση των ανθρώπων θα γεννά και θα ξαναγεννά την ελεύθερη ατομικότητα όλων.
της Γιώτας Ιωαννίδου
*Αναδημοσίευση από το τεύχος 9 (χειμώνας 2020) του περιοδικού Σελιδοδείκτης για την εκπαίδευση και την κοινωνία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου