Πόλεμος…στον ήχο της λέξης τα βλέμματα χαμηλώνουν, το χαμόγελο παγώνει, μνήμες πλησιάζουν από αυτά που έχουμε ακούσει, από αυτούς που τον έζησαν…Για λίγο τουλάχιστον, μέχρι να βυθίσουμε το χέρι στη σακούλα με τα πατατάκια και να συνεχίσουμε το ζάπινγκ για καμιά καλή ταινία…
Έτσι ήταν τουλάχιστον η κατάσταση παλιά, όταν στις τηλεοράσεις ακούγαμε κάποιες ειδήσεις για τον πόλεμο στη Συρία, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ…ακόμα λιγότερο όσο οι σειρήνες του πολέμου ηχούσαν μακριά από την Ευρώπη, στην Υεμένη ή στο Κέρας της Αφρικής…
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο αυτοαποκαλούμενος Δυτικός κόσμος απεμπόλησε κάθε έννοια πολέμου από τον χάρτη του, δημιουργώντας οργανισμούς μεγάλους και μικρούς που θα αποτελούν χώρους διαπραγμάτευσης κάθε πιθανής κρίσης, προστατεύοντας και επεκτείνοντας τα συμφέροντά του.
Η επέκταση του Δυτικού, “Ελεύθερου Κόσμου”, κατά τις ΗΠΑ, συνέχισε όμως να βασίζεται πάνω στον πόλεμο όχι στο διοικητικό κέντρο αυτού του κόσμου αλλά στη περιφέρειά του, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Ασία, στην Νότια Αμερική…Εκεί όπου οικοδομήθηκε η άνοδος του δυτικού πολιτισμού πάνω στις ματωμένες πλάτες των δούλων της αποικιοκρατίας, εκεί συνεχίστηκε ο πόλεμος για να μπορέσει ο πολιτισμένος κόσμος να εγγυηθεί την “ελευθερία” και την ευημερία του.
Σε αυτό το πλαίσιο ο πόλεμος αποκτά διαφορετική κάθε φορά σημασία και αξία για τους ισχυρούς και για τα υποκείμενά τους. Όπως το CBS με κάθε ειλικρίνεια παραδέχτηκε στο σχολιασμό για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ”σε αντίθεση με το Ιράκ ή το Αφγανιστάν αυτή είναι μια σχετικά πολιτισμένη, σχετικά ευρωπαϊκή χώρα όπου δεν θα περίμενες να συμβεί κάτι τέτοιο”.
Είναι σαφές λοιπόν ότι ο πόλεμος έχει συνδεθεί στη συλλογική συνείδηση με τον φτωχό, τον μη-λευκό, μη χριστιανό, “τρίτο” κόσμο, ένας πόλεμος που υποτίθεται ότι αποτελεί επακόλουθο της υπανάπτυξής και καθυστέρησης αυτών των χωρών, σε μια λογική “όπου φτωχός κι η μοίρα του”. Με αυτή τη λογική είναι ένας πόλεμος που δικαιολογείται στο μυαλό των ανεπτυγμένων δυτικών που συνεχίζουν την κανονικότητά τους, γνωρίζοντας ότι οι εντάσεις αποσυμπιέζονται αλλού, μακριά από το σπίτι τους.
Τώρα όμως αυτός ο πόλεμος, όπως όλοι λένε, γίνεται μέσα στην Ευρώπη, στο λίκνο του πολιτισμού. Θα αναρωτηθεί βέβαια κανείς, δεν είναι πολύ μακριά στην ιστορία ένας άλλος πόλεμος στο κέντρο της Ευρώπης, τουλάχιστον γεωγραφικά..ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία. Εκείνος όμως ο πόλεμος πάλι θεωρείτο φυσικό επακόλουθο στον απόηχο του ψυχρού πολέμου και μάλιστα με τη βούλα της νικήτριας μεγάλης δύναμης των ΗΠΑ. Ήταν ένας πόλεμος αναγκαίος για τη διάλυση και των τελευταίων λειψάνων του παλιού συσχετισμού δυνάμεων και την εμπέδωση του καινούργιου χάρτη στη μετα ψυχροπολεμική Ευρώπη.
Σήμερα, 43 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους, στα απόνερα του ψυχρού πολέμου, οι δύο μεγάλες δυνάμεις χτυπιούνται ξανά σε μια προσπάθεια ανασύνταξης των συσχετισμών των δυνάμεών τους και των εδαφών τους. Στο διάβα τους κάποιες χώρες καταπατώνται ειρηνικά, εκχωρώντας εδάφη για ανάπτυξη στρατιωτικών βάσεων και κάποιες άλλες γίνονται αντικείμενο βίαιης φιλονικίας με χιλιάδες νεκρούς και ξεριζωμένους.
Απαντώντας στην πολυετή, καλά μελετημένη επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αναμόχλευση περιφερειακών εθνικισμών, η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία. Η Ρωσία βάζει μπροστά τα επεκτατικά της σχέδια στην περιοχή εκμεταλλευόμενη τα σχέδια και τις κινήσεις της Αμερικής. Η Ουκρανία γίνεται έτσι μια ακόμα Ωραία Ελένη, μια Ελένη που πίστεψε σε μεγάλα λόγια και έχασε όλη την ομορφιά της… Ο κόσμος παρακολουθεί αποσβολωμένος τον ιδιότυπο αυτόν πόλεμο μεταξύ των άλλοτε ψυχροπολεμικών υπερδυνάμεων που χρησιμοποιούν τα ίδια τεχνάσματα. Παρακολουθεί τη Ρωσία να προελαύνει χρησιμοποιώντας την ίδια ρητορική με τις ΗΠΑ, οι οποίες τόσα χρόνια επιτίθενται και διαλύουν χώρες με πρόσχημα την Ελευθερία των λαών τους. Στο λεξιλόγιο της Ρωσίας ο αμερικάνικος πόλεμος για την Ελευθερία γίνεται πόλεμος για τη Αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας. Οι επεμβάσεις και οι πολυετείς πολεμικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή θεμελιώνονταν τόσα χρόνια πάνω στην ανάγκη απεμπόλησης του παγκόσμιου κίνδυνου κατασκευής πυρηνικών όπλων από τα ολοκληρωτικά, ανελεύθερα καθεστώτα που οι ίδιες είχαν τοποθετήσει εκεί για να διαφυλάξουν τότε τα συμφέροντά τους. Τώρα η Ρωσία προειδοποιεί κι αυτή για τον κίνδυνο κατασκευής πυρηνικών όπλων από την Ουκρανία ακολουθώντας πιστά την επιχειρηματολογία του αντιπάλου της. Τα επικοινωνιακά τεχνάσματα του “πρώτα διαβάλλω και μετά εισβάλλω” είναι εντυπωσιακά παρόμοια μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
Εν τω μεταξύ το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου αναφέρεται όλο και πιο συχνά στα ΜΜΕ, από δημοσιογράφους αλλά και από κρατικούς παράγοντες εκατέρωθεν. Ο ολοκληρωτισμός και η τρομοκρατία απ΄ότι φαίνεται είναι εδώ δίπλα μας με έκδηλο ή άδηλο και ύπουλο τρόπο από τις πυρηνικές μεγάλες δυνάμεις που τόσα χρόνια ήταν – κακώς – νομιμοποιημένες στο μυαλό του “ελεύθερου κόσμου” ως εγγυητές της ειρήνης. Η Ρωσία τώρα επιτίθεται βάναυσα, η Αμερική και οι σύμμαχοι/προτεκτοράτα αντιμάχονται δια αντιπροσώπου, κινώντας τα νήματα σε ένα σκηνικό προαναγγελθέντος θανάτου, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να εκμηδενίσουν τον πραγματικό εχθρό σε οικονομικό, πολιτισμικό και ιδεολογικό επίπεδο.
Ο δυτικός, “πολιτισμένος” κόσμος βασίζεται πια εξ ολοκλήρου σε δυισμούς καλού και κακού και σε δαιμονοποιήσεις, σε τσιτάτα και εύκολους αφορισμούς που στόχο έχουν να εκφράσουν ή να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη που κοιτά κάθε φορά σοκαρισμένη τις οθόνες. Ο ολοκληρωτισμός του “ελεύθερου” κόσμου φτάνει στα όρια ενός νέου Μακαρθισμού που ζητά από όλους πια να δηλώνουν τη θέση τους, η οποία οφείλει να ταυτίζεται με αυτή που δίνεται ως τρέχουσα γραμμή. Όποιος τολμά να διαφοροποιηθεί καταποντίζεται, όπως ο γνωστός σκηνοθέτης Ε. Κουστουρίτσα που τόλμησε να εκφράσει μια διαφορετική άποψη για τον πόλεμο και αμέσως του αφαίρεσαν το βραβείο καλύτερου σκηνοθέτη που του είχε απονεμηθεί από το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Febiofest. Ολοκληρωτισμός είναι και ο αποκλεισμός των Ρώσων πολιτών από διοργανώσεις αθλητικές, πολιτιστικές, επιστημονικές μόνο και μόνο γιατί είναι Ρώσοι. Ολοκληρωτισμός είναι και η ακύρωση εκδηλώσεων σε διάφορες χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, που αφορούν τη ρωσική κουλτούρα, μουσική, και τέχνη.
Ολοκληρωτισμός και ρατσισμός είναι επίσης κάθε διαχωρισμός μεταξύ των προαφύγων όπως εκφράστηκε ανερυθρίαστα από μεγάλα ειδησεογραφικά κέντρα όπως το CBS, το NBC ή την βρετανική εφημερίδα the Telegraph η οποία εξέφρασε το μεγάλο σοκ “που νιώθουμε γιατί αυτοί οι άνθρωποι μοιάζουν με εμάς…βλέπουν Netflix και έχουν Instagram…” Aλλά η ίδια στάση εκφράστηκε κι από πολιτικά πρόσωπα, όπως ο Υπουργός Μεταναστευτικής πολιτικής Ν.Μηταράκης, ο οποίος χαρακτήρισε τους Ουκρανούς μετανάστες “πραγματικούς μετανάστες” ή ο Βούλγαρος πρόεδρος που δήλωσε πως, “δεν είναι αυτοί οι πρόσφυγες που έχουμε συνηθίσει… αυτοί οι άνθρωποι είναι Ευρωπαίοι. Αυτοί οι άνθρωποι είναι έξυπνοι, είναι μορφωμένοι…”
Είναι πια προφανές ότι τα στρατόπεδα ανασυντάσσονται με κάθε κόστος για την ανθρωπότητα. Η Ρωσία αναζητά τη χαμένη της θέση στη διεθνή σκηνή και προσβλέπει στην επανάκτηση του γοήτρου της ως μεγάλη δύναμη. Το ΝΑΤΟ με τη βοήθεια της ΕΕ, και με την ανάδυση της Ρωσίας ως κοινό εχθρό ξαναγίνεται επίκαιρο, ανανεώνει συμμαχίες και συστήνει νέες. Σ’ αυτό το νέο ψυχροπολεμικό σκηνικό οι λαοί καλούνται να πάρουν ξεκάθαρη θέση και να δώσουν όρκους υποτέλειας σε έναν πόλεμο που δεν αφορά τις πραγματικές ανάγκες και ζωές τους. Όσο οι λαοί πέφτουν θύματα της προπαγάνδας, των εθνικισμών και της τρομοκρατίας, τόσο πιο εύκολο είναι για τις κυβερνήσεις να επιστρέψουν σε ψυχροπολεμικούς εξοπλιστικούς προϋπολογισμούς με το πρόσχημα της εγγύησης της ασφάλειας τους.
Την ιστορία όμως την έχουμε ξαναζήσει και μπορούμε να πούμε πια με σιγουριά πως οι εγγυητές και οι προστάτες ποτέ δεν έφεραν ευημερία στους λαούς. Ακριβώς το αντίθετο… Οι λαοί πληρώνουν ακριβά το κόστος των μεγαλοιδεατισμών και των ιμπεριαλιστικών σχεδίων τους. Οι πόλεμοι και τα επακόλουθά τους δεν μπορούν πια να εξηγούνται και – ακόμη χειρότερα – να δικαιολογούνται με αξιολογικές κρίσεις και κατηγοριοποιήσεις…Οι νικητές και οι ηττημένοι είναι πάντα οι ίδιοι…Πότε επιτέλους θα το μάθουμε;
της Σοφίας Χατζοπούλου
πηγή: https://selidodeiktis.edu.gr
